Մանկավարժական ճամբար: Հունիս 2023 (12.06-16.06)
Մանկավարժական ակումբ - 2-րդ խումբ /Մարիետ Սիմոնյան/
Ժամը՝ 14.00, տևողությունը՝ 50ր, ՏՀՏ լաբորատորիա
Օր 1 - 12․06․2023
ՀՀ հանրակրթության չափորոշիչ․ գործելու է 2023թ․ սեպտեմբերից։
Ուսումնական բնագավառներ
- Ուսումնական բնագավառը կրթության բովանդակության որոշակի տիրույթ է, որն առանձնանում է ուսումնառության օբյեկտով և բնույթով, գործունեության և ճանաչողության յուրահատուկ մեթոդներով:
- Հանրակրթական ծրագրերի բովանդակությունը ներկայացվում է հետևյալ ուսումնական բնագավառներով.
- 1) հայոց լեզու և գրականություն. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որն ապահովում է սեփական մտքերը հայերեն բանավոր և գրավոր գրագետ խոսքով արտահայտելու, ազատ հաղորդակցվելու, կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքի դեպքում՝ համապատասխան այլընտրանքային հաղորդակցման միջոցով, հայ և արտասահմանյան գրականության ստեղծագործություններ, ինչպես նաև ուսումնական այլ առարկաներ ուսումնասիրելու կարողության, ինքնաճանաչողության, աշխարհաճանաչողության, լեզվամտածողության, քննադատական, հուզականպատկերավոր մտածողության ձևավորումը, զարգացումը և կատարելագործումը ողջ կյանքի ընթացքում.
2) հայրենագիտություն. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որն ապահովում է հայրենի պատմաաշխարհագրական միջավայրի, հայկական քաղաքակրթության ձևավորման և զարգացման ընթացքի իմացություն, ազգային ինքնության զարգացմանը միտված էական հատկանիշների, ազգային նյութական և հոգևոր արժեքների, հայոց եկեղեցու և նրա դավանանքի ճանաչում ու արժևորում, քննադատական և ստեղծագործական մտածողության հմտությունների զարգացում.
3) օտար լեզուներ. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը ներկայանում է մի շարք լեզուներով, իսկ կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիքի դեպքում՝ համապատասխան այլընտրանքային հաղորդակցման միջոցով, որոնցից առնվազն երկուսի ուսուցումը միտված է աշակերտների շրջանում բազմալեզվության և միջմշակութային իրազեկության խթանմանը։ Բնագավառը շեշտադրում է աշակերտի՝ բազմալեզու հաղորդակցության ժամանակ ակտիվ սոցիալական դերակատար լինելը, որտեղ օտար լեզուներով հաղորդակցությունը օգնում է աշակերտին ճանաչել աշխարհը և այլ մշակույթներ, իր մշակույթը ներկայացնել այլ լեզուներով, հանդես գալ որպես ստեղծագործ և քննադատական մտածողությամբ օժտված անհատ, համագործակցել անձնական, խմբային, համայնքային և հասարակական հնչեղության հարցերի լուծման նպատակով.
4) բնագիտություն, տեղեկատվական հաղորդակցական տեխնոլոգիաներ, ճարտարագիտություն, մաթեմատիկա (ԲՏՃՄ). բնագիտական, տեխնոլոգիական, ճարտարագիտական և մաթեմատիկական մի շարք առարկաներով ներկայացված, ինտեգրված ուսումնառության բնագավառ է, որը միտված է բնագիտամաթեմատիկական գիտելիքների ձեռքբերմանը և կիրառմանը, ինչպես նաև հետազոտական, դիտարկման և վերլուծական հմտությունների, խնդիրների լուծման, տրամաբանական, քննադատական և ստեղծագործական մտածողության, նախաձեռնողականության, հաղորդակցության և թվային գրագիտության հմտությունների զարգացմանը, այդ թվում աջակցող տեխնոլոգիաների
կիրառմամբ.
5) հասարակություն, հասարակական գիտություններ. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը ներկայացնում է մարդկային հասարակության զարգացման ուղին՝ քաղաքակրթությունների ձևավորումից մինչև գլոբալ փոխազդեցություններ, նախապատմական ժամանակաշրջանից մինչև հետարդյունաբերական շրջանի
գիտատեխնիկական արդի նվաճումներ: Միտված է մշտապես փոփոխվող աշխարհում հասարակական, քաղաքական, տնտեսական և մշակութային գործընթացների կապի ու փոխազդեցության մասին գիտելիքների ձեռքբերմանը և կիրառմանը, ինչպես նաև դրանցում դերակատարում ունեցած անհատների և խմբերի, նրանց փոխգործակցության
իմացությանն ու վերլուծությանը, ներկայացնելով անհատի սոցիալականացման և հասարակական մասնակցության դրսևորումները՝ քննադատական և ստեղծագործ մտածողություն ունեցող պատասխանատու քաղաքացու ձևավորմանը
6) արվեստ և արհեստ. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը միտված է գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության միջոցով անձի մտավոր և ստեղծագործական կարողությունների բացահայտմանն ու զարգացմանը, իրականացվում է միջառարկայական կապերի ակտիվ ներգրավմամբ՝ արվեստի և ժողովրդական արհեստների տարբեր տեսակներին հաղորդակցվելու, ինքնուրույն գեղարվեստական-ստեղծագործական գործունեություն ծավալելու միջոցով: Նպաստում է սովորողի ինքնաճանաչմանը և ինքնարտահայտմանը, ազատ անհատականության կայացմանը, մտահորիզոնի ընդլայնմանը, երևակայության, քննադատական, վերլուծական և ստեղծագործական մտածողության զարգացմանը, վարպետության, ստեղծարարության, կատարողական առանձնահատկությունների զարգացմանը։ Բացի վերը նշված նպատակներից, միտված է նաև գեղագիտական ճաշակը և ստեղծագործական միտքը կենցաղային խնդիրների և գործունեությանը կապելուն, ավանդական և այսօր արդեն գրեթե կորսված՝ բազմաթիվ ժողովրդական ավանդույթներին և մշակութային ժառանգությանը հաղորդակցվելուն.
7) ֆիզիկական կրթություն և անվտանգ կենսագործունեություն. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը ներառում է մի շարք առարկաներ և ինտեգրված ուղղություններ, որոնք պետք է ապահովեն սովորողների ֆիզիկական դաստիարակությունը, նպաստեն նրանց մոտ անհրաժեշտ շարժողական ակտիվության ապահովմանը, մկանային ուժի, արագաշարժության, ճկունության, շարժումների կոորդինացիայի, դիմացկունության, հավասարակշռության, ճարպկության, դիպուկության, տարածական կողմնորոշման ձևավորմանն ու կատարելագործմանը, առողջությանը նպաստող վարքագծի, սեփական անձի և մյուսների ֆիզիկական և հոգեկան առողջությանը միտված պատասխանատու վարքագծի ձևավորմանը, անվտանգ կենսակերպին, համակողմանի զարգացած և ներդաշնակ, սեփական ուժերի հանդեպ վստահություն ունեցող, արտակարգ և փոփոխվող իրավիճակներում (այդ թվում՝ մարտական) կողմնորոշվելու և կենսապահովումն իրականացնելու, գնահատելու, լուծման ուղիներ և տարբերակներ գտնելու, հստակ գործելու ունակ, նախաձեռնողական և մի շարք այլ բարոյակամային դրական հատկանիշներ ունեցող անձի ձևավորմանը։
Առաջադրանքներ․
Կարդացե´ք բոլոր բնագավառները և դուրս գրեք այն, ինչը որ նորություն է ձեզ համար:
Սկսենք նրանից, որ ընդհանրապես կրթության բովանդակության կառուցումը երկար ճանապարհ է անցնում՝ սկսելով կարողունակություններից վերջանալով մինչև դասագրքեր։ Կարողունակությունները դրանք ընդհանրական այն որակներն են, որոնք անհրաժեշտ են հանրակարթական դպրոցի շրջանավարտին։ Այդ կարողունակությունները ձևավորելու նպատակով սահմանվում են վերջնարդյունքները։ Վերջնարդյունքները իրականացնելու համար սահմանվում են բովանդակության ուսումնական բնագավառները։ Դրանից հետո ձևակերպվում են առարկայացանկերը։ Այնուհետև մշակվում են տարբեր առարկաների չափորոշիչները, ծրագրերը, որոնց հիման վրա էլ մշակվում են դասագրքերը և ուսումնական այլ գրականություն։
Խնդրահարույց ուսուցման ժամանակ ես փորձում եմ սովորողների ճանաչողական գործունեությունը կազմակերպել այնպես, որ այն անցնի ստեղծագործական ճանաչողական գործընթացի բոլոր փուլերը։ Կարելի է առանձնացնել սովորողի գործունեության հետևյալ կառուցվածքային տարրերը՝ փաստերի կուտակում, վարկածի ձևակերպում, փորձի դրում, տեսության ստեղծում։ Ստեղծագործական գործունեության ամենաէական պահը վարկածների շարադրումն է և դրանց փորձարկումը։Վարկածները և դրանց փորձարկումը կարող են դասավանդվել խնդրի վրա հիմնված ուսուցումից դուրս: Համապատասխան մասնակի որոնման առաջադրանքներ պետք է ներառվեն էվրիստիկական խոսակցության մեջ՝ դրան տալով ուսումնասիրության բնույթը:
Ֆիզիկայի փորձարարական ուսումնասիրություններում գիտնականի ինտուիցիան դրսևորվում է առաջին հերթին վերջնական արդյունքը կանխատեսելու մեջ։ Ուստի, նախքան ցուցադրական կամ ճակատային փորձը, լաբորատոր աշխատանքը սկսելը, ես ու տղաները վարկածներ ենք հայտնում, ենթադրում ենք, թե ինչ արդյունք կարելի է ստանալ, և միայն դրանից հետո կատարում ենք փորձ, որով ստուգում ենք մեր պատճառաբանության ճիշտությունը։Շատ ինտուիցիա է ցույց տալիս հետազոտողը փորձի արդյունքները վերլուծելիս։Ըստ բովանդակության՝ ստեղծագործական առաջադրանքները կարելի է բաժանել հետևյալ տեսակների՝ փորձարարական հետազոտություն, դիզայն, տնային ստեղծագործական առաջադրանքներ ֆիզիկական փորձերի ձևավորման համար և գործնական բովանդակության առաջադրանքներ։Ուսանողների համար հետազոտական առաջադրանքի կատարումը դեռևս անհայտի իմացությունն է։Ուսանողի գործունեությունը որոշվում է ներքին մղիչ ուժերով: Ավելին, մտավոր գործունեությունը ուղեկցվում է հուզական տրամադրությամբ, ինչը հանգեցնում է գիտելիքի նկատմամբ հետաքրքրության զարգացմանը։Փորձարարական հետազոտական առաջադրանքները ստեղծագործական առաջադրանքների հիմնական տեսակն են, որն օգտագործվում է դասում ինչպես նոր նյութը բացատրելու, այնպես էլ սովորածը ամրապնդելու համար:Նոր նյութ սովորելու համար դասեր անցկացնելու ոչ ավանդական ձևը համագործակցության դասերն են: Այստեղ ուսուցչի կողմից նոր նյութի բացատրությունն ուղեկցվում է սովորողների խմբերով հետազոտական աշխատանքով։ Յուրաքանչյուր խումբ ստանում է իր առաջադրանքը, կատարում է հետազոտություն, եզրակացություններ անում։ Լսելով խմբերի հաշվետվությունները՝ կազմվում է տեղեկատու ամփոփագիր, ըստ որի համախմբվում է նոր նյութը։ Այս դասերը երկար են հիշվում։ Դուք կարող եք դա անել այլ կերպ: Դասի թեման ձևակերպեք հարցի ձևով, օրինակ՝ «Ի՞նչ է ճնշումը կամ ինչու չպետք է երեխաներին տալ սուր առարկաներ», «Հեղուկները կարո՞ղ են առաջ մղել կամ ի՞նչ է ասում Պասկալի օրենքը»: Արդեն դասի նման թեման առաջացնում է երեխայի հետաքրքրությունը, և երեխաների բոլոր հետազոտությունները ուղղված են տրված հարցի պատասխանը գտնելուն։ Շատ ուսումնասիրություններ, որոնք տարբեր պատճառներով չեն կարող կատարվել դասարանում, կարող են առաջարկվել որպես տնային աշխատանք: Օրինակ, տանը աղի բյուրեղների կամ կապույտ վիտրիոլի աճեցում:Տնային փորձեր և դիտարկումներ.• հնարավորություն ընձեռել ընդլայնել տեսության և պրակտիկայի միջև կապի տարածքը.• զարգացնել հետաքրքրությունը ֆիզիկայի և տեխնիկայի նկատմամբ.• ծնել ստեղծագործ միտք և զարգացնել հորինելու կարողությունը.• սովորել անկախ հետազոտական աշխատանքին.• զարգացնել դիտողականությունը, զարգացնել ուշադրությունը, հաստատակամությունը և ճշգրտությունը.• սովորել գիտակից աշխատանքին.Ես նկատել եմ, որ ուսանողները տնային փորձնական առաջադրանքներն ավելի մեծ հետաքրքրությամբ են կատարում, քան տնային առաջադրանքների այլ տեսակները: Իսկ դիտարկելու, փորձարկելու, նախագծելու ունակությունը կօգնի ուսանողներին պատրաստվել արտադրության տարբեր ոլորտներում աշխատանքի:Ստեղծագործական աշխատանքի հաջորդ տեսակը դիզայնի առաջադրանքներն են։ Տղաները պատրաստում են շատրվանների, դինամոմետրի, էլեկտրասկոպի և այլ սարքերի աշխատանքային մոդելներ։Ստեղծագործական առաջադրանքի հաջողությունը, նրա կրթական և զարգացման արժեքը մեծապես կախված են նրանից, թե որքան բազմազան և բովանդակալից կլինեն լուծումները: Բայց որպեսզի ուսանողների պատկերացումները բազմազան լինեն, որպեսզի դրանք ազդեն նյութի ավելի մեծ քանակի վրա, շատ դեպքերում անհրաժեշտ է ներածական զրույց, որի ընթացքում ուրվագծվում են որոնման հնարավոր ուղիները։Ստեղծագործական առաջադրանքների վրա աշխատելիս սովորողները կարող են օգտվել ուսուցչի անհատական խորհուրդներից, ինչի մասին պետք է տեղեկացված լինեն: Բայց օգնությունը չպետք է լինի ակնարկի բնույթ, որը լիովին վերացնում է ստեղծագործական աշխատանքը:Ստեղծագործական առաջադրանքների տարբեր տեսակներ իրենց ամբողջության մեջ թույլ են տալիս մեզ լայնորեն տարբերել ստեղծագործական առաջադրանքների բովանդակությունը և դրանց բարդության աստիճանը: Սա հնարավորություն է տալիս հաշվի առնել ուսանողների տարաբնույթ հետաքրքրությունները, նրանց պատրաստվածության մակարդակը, նրանց ընտրած դասի բնութագիրը: Այսպիսով, գործունեության այս տեսակը դարձել է 1-ին աղյուսակում ներկայացված ուսանողների հիմնական իրավասությունների ձևավորման ևս մեկ գործիք:Բացի ֆիզիկայի դասընթացի բովանդակության ստանդարտ կրկնությունից, ուսանողների ուշադրությունը հրավիրեցի աշխատանքի յուրաքանչյուր մասում առաջադրանքների ներկայացման փոփոխված ձևի, ինչպես նաև ներկայացված պատասխանների ձևաչափի վրա։ Պատասխանները կարող են ներկայացվել բանավոր ձևով, ֆիզիկական մեծությունների թվային արժեքների, բանաձևերի, գրաֆիկների կամ սխեմատիկ գծագրերի տեսքով: Ֆիզիկայի KIM-ների մեծ մասն ունի առաջադրանքներ՝ օգտագործելով գրաֆիկներ, աղյուսակներ, որոնք, ցավոք, բավականին հազվադեպ են ստանդարտ խնդրագրքերի մեջ:
------------------------------------------
Առարկայական ծրագրեր․
- Առարկայի ծրագիրը կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի կողմից հաստատված նորմատիվ փաստաթուղթ է, որը ներառում է ուսումնական առարկայի (դասընթացի)՝
1) ուսուցման նպատակը՝ ըստ կրթական աստիճանների.
2) առարկայի (դասընթացի) ընդհանուր բնութագիրը.
3) ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքները՝ ըստ կրթական աստիճանների.
4) բովանդակության կառուցման հիմնական սկզբունքները.
5) ուսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական և նյութատեխնիկական աջակցության նկարագրությունը.
6) ժամաքանակի բաշխումը ըստ դասարանների.
7) թեմաները և դրանց բովանդակությունը.
8) թեմաների ուսումնառության ակնկալվող արդյունքները.
9) ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների գնահատումը: Առարկաների ծրագրերը կազմվում են ըստ իրականացվող հանրակրթական հիմնական ծրագրերի ուղղվածության` պահպանելով Չափորոշչի պահանջները: Առարկայի ծրագրերի հիման վրա սահմանված կարգով մշակվում են թեմատիկ և անհատական ուսուցման պլաններ, ստեղծվում են դասագրքեր, ուսուցչի ձեռնարկներ և այլ ուսումնական նյութեր: Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող սովորողի կրթության արդյունավետ կազմակերպման նպատակով հանրակրթական ծրագրերը կարող են իրականացվել անհատական ուսուցման պլանավորման միջոցով: Համեմատե´ք ձեր առարկայական ծրագրերի կառուցվածքը վերը նշված կետերի հետ:
5) հասարակություն, հասարակական գիտություններ. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը ներկայացնում է մարդկային հասարակության զարգացման ուղին՝ քաղաքակրթությունների ձևավորումից մինչև գլոբալ փոխազդեցություններ, նախապատմական ժամանակաշրջանից մինչև հետարդյունաբերական շրջանի
գիտատեխնիկական արդի նվաճումներ: Միտված է մշտապես փոփոխվող աշխարհում հասարակական, քաղաքական, տնտեսական և մշակութային գործընթացների կապի ու փոխազդեցության մասին գիտելիքների ձեռքբերմանը և կիրառմանը, ինչպես նաև դրանցում դերակատարում ունեցած անհատների և խմբերի, նրանց փոխգործակցության
իմացությանն ու վերլուծությանը, ներկայացնելով անհատի սոցիալականացման և հասարակական մասնակցության դրսևորումները՝ քննադատական և ստեղծագործ մտածողություն ունեցող պատասխանատու քաղաքացու ձևավորմանը
6) արվեստ և արհեստ. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը միտված է գեղարվեստական կրթության և գեղագիտական դաստիարակության միջոցով անձի մտավոր և ստեղծագործական կարողությունների բացահայտմանն ու զարգացմանը, իրականացվում է միջառարկայական կապերի ակտիվ ներգրավմամբ՝ արվեստի և ժողովրդական արհեստների տարբեր տեսակներին հաղորդակցվելու, ինքնուրույն գեղարվեստական-ստեղծագործական գործունեություն ծավալելու միջոցով: Նպաստում է սովորողի ինքնաճանաչմանը և ինքնարտահայտմանը, ազատ անհատականության կայացմանը, մտահորիզոնի ընդլայնմանը, երևակայության, քննադատական, վերլուծական և ստեղծագործական մտածողության զարգացմանը, վարպետության, ստեղծարարության, կատարողական առանձնահատկությունների զարգացմանը։ Բացի վերը նշված նպատակներից, միտված է նաև գեղագիտական ճաշակը և ստեղծագործական միտքը կենցաղային խնդիրների և գործունեությանը կապելուն, ավանդական և այսօր արդեն գրեթե կորսված՝ բազմաթիվ ժողովրդական ավանդույթներին և մշակութային ժառանգությանը հաղորդակցվելուն.
7) ֆիզիկական կրթություն և անվտանգ կենսագործունեություն. կրթության բովանդակության տիրույթ է, որը ներառում է մի շարք առարկաներ և ինտեգրված ուղղություններ, որոնք պետք է ապահովեն սովորողների ֆիզիկական դաստիարակությունը, նպաստեն նրանց մոտ անհրաժեշտ շարժողական ակտիվության ապահովմանը, մկանային ուժի, արագաշարժության, ճկունության, շարժումների կոորդինացիայի, դիմացկունության, հավասարակշռության, ճարպկության, դիպուկության, տարածական կողմնորոշման ձևավորմանն ու կատարելագործմանը, առողջությանը նպաստող վարքագծի, սեփական անձի և մյուսների ֆիզիկական և հոգեկան առողջությանը միտված պատասխանատու վարքագծի ձևավորմանը, անվտանգ կենսակերպին, համակողմանի զարգացած և ներդաշնակ, սեփական ուժերի հանդեպ վստահություն ունեցող, արտակարգ և փոփոխվող իրավիճակներում (այդ թվում՝ մարտական) կողմնորոշվելու և կենսապահովումն իրականացնելու, գնահատելու, լուծման ուղիներ և տարբերակներ գտնելու, հստակ գործելու ունակ, նախաձեռնողական և մի շարք այլ բարոյակամային դրական հատկանիշներ ունեցող անձի ձևավորմանը։
Առաջադրանքներ
Կարդացե´ք բոլոր բնագավառներև և դուրս գրեք յան, ինչը որ նորություն էր ձեզ համար:
Առարկայական ծրագրեր - Առարկայի ծրագիրը կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմնի կողմից հաստատված նորմատիվ փաստաթուղթ է, որը ներառում է ուսումնական առարկայի (դասընթացի)՝
1) ուսուցման նպատակը՝ ըստ կրթական աստիճանների.
2) առարկայի (դասընթացի) ընդհանուր բնութագիրը.
3) ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքները՝ ըստ կրթական աստիճանների.
4) բովանդակության կառուցման հիմնական սկզբունքները.
5) ուսումնական գործընթացի ուսումնամեթոդական և նյութատեխնիկական աջակցության նկարագրությունը.
6) ժամաքանակի բաշխումը ըստ դասարանների.
7) թեմաները և դրանց բովանդակությունը.
8) թեմաների ուսումնառության ակնկալվող արդյունքները.
9) ուսումնառության ակնկալվող վերջնարդյունքների գնահատումը: - Առարկաների ծրագրերը կազմվում են ըստ իրականացվող հանրակրթական հիմնական ծրագրերի ուղղվածության` պահպանելով Չափորոշչի պահանջները: Առարկայի ծրագրերի հիման վրա սահմանված կարգով մշակվում են թեմատիկ և անհատական ուսուցման պլաններ, ստեղծվում են դասագրքեր, ուսուցչի ձեռնարկներ և այլ ուսումնական նյութեր:
- Կրթության առանձնահատուկ պայմանների կարիք ունեցող սովորողի կրթության արդյունավետ կազմակերպման նպատակով հանրակրթական ծրագրերը կարող են իրականացվել անհատական ուսուցման պլանավորման միջոցով:
Համեմատե´ք ձեր առարկայական ծրագրերի կառուցվածքը վերը նշված կետերի հետ:
Օր 2 - 13․06․2023
Հեղինակային առարկայական կրթական ծրագրի մշակմանը ներկայացվող պաանջներ:
Հենքային ուսումնական պլան և առարկայացանկերի ձևավորման սկզբունքներ
ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԵՏԱԿԱՆ ԾՐԱԳՐԻ ԱՌԱՐԿԱՅԱՑԱՆԿԻ ՁԵՎԱՎՈՐՄԱՆ
ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ
- Չափորոշչով սահմանված յուրաքանչյուր ուսումնական բնագավառ ներառում է իր ուղղվածությանը համապատասխան մեկ կամ մի քանի ուսումնական առարկաներ և (կամ) դասընթացներ: Ուսումնական պլանում կարող են ներառվել առարկաներ, որոնց բովանդակությունն առնչվում է մի քանի ուսումնական բնագավառների՝
1) հանրակրթական ծրագրի բովանդակությունն արտացոլվում է ուսումնական առարկաների ծրագրերում:
Հանրակրթական հիմնական ծրագրերի յուրաքանչյուր կրթական աստիճանի առարկայացանկն ամրագրվում է ուսումնական հաստատության ուսումնական պլանում.
2) հիմնական հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի ԲՏՃՄ բնագավառում՝
ա. բնագիտությունը 5-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է մեկ ինտեգրված առարկայով, 7-9-րդ դասարաններում՝ առանձին բնագիտական առարկաներով, 10-12-րդ դասարաններում՝ մեկ ինտեգրված առարկայով և առանձին բնագիտական առարկաներով,
բ. մաթեմատիկան 1-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է մեկ ինտեգրված առարկայով, 7-9-րդ դասարաններում և 10-12-րդ դասարաններում՝ առանձին մաթեմատիկական առարկաներով, ինչպես նաև 2-4-րդ դասարաններում մաթեմատիկական մտածողությունը, քննադատական մտածողությունը, կանխատեսումներ կատարելու ունակությունները շախմատ խաղը ուսուցանելու միջոցով զարգացնող առանձին առարկայով,
գ. տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների կրթությունը 2-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է թվային սարքերից և ծրագրերից օգտվելու կարողություններ ձևավորող առանձին կամ ինտեգրված ուսումնական առարկայով, 7-12-րդ դասարաններում՝ կիրառական ծրագրերի ուսումնասիրության միջոցով կյանքի պահանջներին և ապագա կրթությանը, աշխատանքային գործունեությանը բավարարող համակարգչային անհրաժեշտ հմտություններ զարգացնող առանձին ուսումնական առարկայով,
դ. տեխնոլոգիական (ճարտարագիտական) կրթությունը 1-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է առանձին կամ ինտեգրված ուսումնական առարկայով, 7-12-րդ դասարաններում կարող է ներկայացվել մեկ ինտեգրված առարկայով.
3) «ԲՏՃՄ» բնագավառի բնագիտական բովանդակությունը, «Ֆիզիկական կրթություն և անվտանգ կենսագործունեություն», «Հայրենագիտություն» և «Հասարակություն, հասարակական գիտություններ» բնագավառները հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 2-4-րդ դասարաններում ներկայացվում են մարդուն և նրա շրջակա
աշխարհն ուսումնասիրող մեկ ինտեգրված ուսումնական առարկայով.
4) «Օտար լեզուներ» բնագավառը հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 2-րդ դասարանում ներկայացվում է մեկ օտար լեզվով, որը ռուսերենն է, 3-12-րդ դասարաններում՝ բացի ռուսերենից, ներկայացվում է առնվազն ևս մեկ օտար լեզվով: Ազգային փոքրամասնությունների դասարաններում «Օտար լեզուներ» բնագավառը հանրակրթական
ընդհանուր պետական ծրագրի 2-12-րդ դասարաններում ներկայացվում է մեկ օտար լեզվով։ 1-12-րդ դասարաններում բնագավառը կարող է ներկայացվել ազգային փոքրամասնության լեզուն և գրականությունը ուսումնասիրող մեկ ինտեգրված առարկայով, 7-12-րդ դասարաններում՝ առանձին առարկաներով.
5) «Հայոց լեզու և գրականություն» բնագավառը հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 1-6-րդ դասարաններում ներկայացվում է հայոց լեզուն և գրականությունը ներկայացնող մեկ ինտեգրված առարկայով, 7-12-րդ դասարաններում հայոց լեզուն և գրականությունը ուսումնասիրող առանձին առարկաներով.
6) «Հայրենագիտություն» և «Հասարակություն, հասարակական գիտություններ» բնագավառները հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 5-6-րդ դասարաններում ներկայացվում են Հայաստանի և հայ ժողովրդի պատմությունը, մշակույթը և կրոնը, աշխարհագրությունը, հասարակական կյանքի ոլորտները ներկայացնող մեկ ինտեգրված
առարկայով, 7-12-րդ դասարաններում՝ առանձին առարկաներով.
7) «Հասարակություն, հասարակական գիտություններ» բնագավառը 7-12-րդ դասարաններում ներկայանում է համաշխարհային պատմությունը և հասարակական կյանքի ոլորտները ներկայացնող առանձին առարկաներով.
8) «Արվեստ և արհեստ» բնագավառը հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 1-12-րդ դասարաններում ներկայացվում է առանձին և ինտեգրված առարկաներով.
9) «Ֆիզիկական կրթություն և անվտանգ կենսագործունեություն» բնագավառը հանրակրթական ընդհանուր պետական ծրագրի 1-12-րդ դասարաններում ներկայացվում է առանձին առարկաներով.
10) հանրակրթական ավագ դպրոցի պետական ծրագիր իրականացնող ուսումնական հաստատության ուսումնական պլանում ներառվում են պետական ավարտական քննական, սովորողի կողմից ընտրված առարկաները և «Ֆիզիկական կրթություն և անվտանգ կենսագործունեություն» բնագավառի ուսումնական առարկաները: - Հանրակրթական ավագ դպրոցի պետական ծրագիր իրականացնող ուսումնական հաստատության ուսումնական
պլանով դպրոցական բաղադրիչի շրջանակում կարող է նախատեսվել մոդուլային ուսուցում։ Մոդուլը մեկ կամ մի քանի
հանրակրթական առարկաների ինտեգրված կամ համատեղ իրականացվող ծրագիր է, որը ներկայացնում է
2023-2024 ուսումնական տարվա առարկայական հեղինակային ծրագրերի աշխատանքային փաթեթ.
2023-24 ուսումնական տարվա առարկայական ծրագրերի փաթեթ./Հեղինակային ծրագիր / (Միջին, Ավագ դպրոցներ): Ծրագրի հեղինակ՝ Նունե Թեմուրյան։